Schimmel vrucht

En nee, daarmee bedoel ik niet die beschimmelde sinaasappel uit jouw fruitmand, ik heb het hier over paddenstoelen!

Vorig jaar schreef ik ook al over paddenstoelen in mijn blog. Ze hebben iets mysterieus De ene dag is er nog niet èèn paddenstoel te zien en de volgende dag staat er ineens een complete heksenkring. Daarnaast is er een enorme variatie aan kleuren en vormen bij paddenstoelen. Een vriendin van mijn had tijdens een wandeling in het bos foto’s gemaakt van paddenstoelen en die had ze allemaal bij elkaar gezet in èèn beeld. De kleuren sprongen gewoon van mijn scherm en deden niet onder voor de kleuren van zomerbloemen.

Net als bloemen bij planten, zijn paddenstoelen de vruchtlichamen van schimmels,  ze produceren sporen en daaruit groeien weer nieuwe schimmels. Planten groeien vooral boven de grond, we kunnen ze zien en voelen. Schimmeldraden zitten meestal onder de grond en zijn vaak zo klein dat ze met een microscoop bekeken moeten worden. Het schimmelrijk is voor ons dus grotendeels onzichtbaar en het leuke van een paddenstoel is, dat er ineens iets op plopt van die verstopte wereld! Ik lees op de website van ‘ de kennis van nu’ (een wetenschapsprogramma van de NTR) dat er in een emmer bosgrond wel 1500 km aan schimmeldraden zit. Dat is echt ongelofelijk veel!

Schimmels zijn een belangrijk onderdeel van natuurlijke kringlopen. Er zijn schimmels die zorgen voor het opruimen van dood hout en dode bladeren, en schimmels die samenleven met bomen/planten en er zijn ook parasitaire schimmels zij leven van levende bomen en planten en halen daar hun voedingsstoffen uit. Daardoor verzwakken ze de boom en deze gaat vaak naar verloop van tijd dood.

Sinds eind september ben ik regelmatig het bos in gegaan om paddenstoelen te schetsen. En oh wat waren er weer veel dit jaar! Erg ver hoefde ik niet te wandelen om verschillende paddenstoelensoorten tegen te komen. Half oktober waren het er zoveel dat ik moest uitkijken dat ik niet bovenop een buurvrouw van de door mij te schetsen paddenstoel ging staan!

Paddenstoelen vind ik altijd erg lastig te determineren (op naam brengen). Sommige soorten lijken heel erg op elkaar en zijn gemakkelijk met elkaar te verwarren. Bovendien zien paddenstoelen in de verschillende stadia van hun groei er heel anders uit. Een paddenstoel die net uit de grond komt lijkt vaak helemaal niet op een ouder of wat meer ingedroogd exemplaar. Vaak zijn de kleuren ook compleet anders. Om dat proces te onderzoeken heb ik een paddenstoel gevolgd in de verschillende groei stadia. Lijkt de paddenstoel van dag 1 nog op de paddenstoel van dag11? Wat vind jij?

Wat begon met een natuurdagboekpagina over paddenstoelen, werd uiteindelijk een compleet paddenstoelproject, zo enthousiast was ik erover geraakt. Ook was ik verbaasd over de verscheidenheid aan manieren van paddenstoelen om hun sporen te verspreiden.  Uiteindelijk heb ik de schetsen die ik in het bos heb gemaakt, thuis uitgewerkt tot gedetailleerde illustraties en heb ik me verdiept in de paddenstoelensoorten.

Het resultaat kun je hieronder bekijken en lezen. Ook komt er van alle paddenstoelen die ik heb geïllustreerd een mooie levendige poster (en w.s ook kaarten)! Deze poster omvat een aantal van de meest bekende Nederlandse paddenstoelen. Houd jij ook zo van paddenstoelen of wil jij paddenstoelen beter leren kennen? Houd dan mijn website in de gaten want de prints zijn binnenkort beschikbaar.

Cantharel

In augustus met 30 graden vond ik heel veel cantharellen in een eikenbos. Ze hebben een hele mooie warme gele kleur en trechtervorm als ze zijn volgroeid  Cantharellen zijn eetbaar en ze schijnen erg lekker te zijn, volgens mijn paddenstoelengids ruikt de paddenstoel naar abrikozen.  De schimmel leeft in symbiose met eiken en beuken.
Cantharellen vind je vaak in groepjes bij elkaar van juli tot november.

Inktzwam

Inktzwammen kom je niet tegen in het bos maar juist in weilanden en grasvelden. Ze staan daar vaak in een groepje bij elkaar. Je kunt dan vaak alle verschillende groeistadia van de inktzwam in een keer zien: jonge en oudere exemplaren. En hoe geweldig is het om te zien dat de hoed die eerst dicht zit, langzaam opkrult, er zwarte randen ontstaan en er ‘inkt’ van de randen naar beneden druipt. Vervolgens wordt de paddenstoel al druppend van onder naar boven kleiner en kleiner tot er niets meer over is.

De sporen van de inktzwam zitten  in de inkt. Deze druipen op de grond en worden verspreid met het regenwater. Wat zit het toch weer prachtig in elkaar!
wist je dat je kan tekenen met de inkt van een inktzwam? Met een kroontjes pen bijvoorbeeld. Ik heb het nog niet geprobeerd. Maar ga dat zeker doen!

De regenboogrussula

Wat een mooie naam voor een paddenstoel met zulke prachtige diepe kleuren.
Al een aantal jaar kom ik deze paddenstoel regelmatig tegen maar het lukte me niet hem op naam te brengen.
Dat heeft te maken met al die verschillende kleuren die de paddenstoelen kan hebben. Ze kunnen meer blauwige tinten hebben zoals de paddenstoelen die ik tekende maar ook paars en groen tinten en ook allemaal tegelijk op 1 paddenstoel. De regenboogrussula leeft in symbiose met eiken en beukenbomen.

Het elfenbankje

Weer zo n prachtige paddenstoel die met zijn verschijning en naam tot de verbeelding spreekt.
Als klein meisje keek ik altijd nog een keertje extra naar deze paddenstoel of er niet toch een elfje op zat. Ik heb er nooit 1 gezien .
Net als de regenboogrussula kan ook het elfenbankje veel verschillende kleuren hebben. Het elfenbankje leeft op dood hout meestal van loofbomen. De schimmel helpt bij het afbreken van het dode hout. Hij vormt geen gevaar voor levende bomen zoals sommige andere zwammen.

De vliegenzwam

Een geweldig mooie paddenstoel die met zijn felrode kleur en witte stippen de show steelt.
Zoals de meeste mensen wel weten is deze paddenstoel giftig. Maar wist je dat deze paddenstoel vroeger door verschillende volkeren werd gebruikt voor het krijgen van hallucinaties?
De vliegenzwam komt aan zijn naam omdat de paddenstoel werd gebruikt als vliegenval. De hoed werd in een schoteltje melk gelegd. Daar kwamen de vliegen op af, ze dronken van de melk en gingen dood door het gif van de paddenstoel.
De vliegenzwam schimmel leeft in symbiose met o.a de berkenboom. Daarom zie je deze paddenstoel vaak bij berken.

Het eekhoorntjesbrood

Dit is misschien wel de bekendste eetbare paddestoel en dat komt alleen al door zijn naam!
Eekhoorntjes brood kan heel groot worden De hoed kan wel tot 30 cm breed worden volgens mijn paddenstoelen boek.
Heel veel andere diertjes zoals slakken, maden en kevers, vinden deze paddenstoel ook lekker. Je ziet hem dus vaak ook met vraatsporen.
Het eekhoorntjesbrood kan makkelijk verwisselt worden met de bittere boleet. Die wel giftig is! Ga dus nooit zomaar paddenstoelen plukken om te eten, er is echt veel kennis voor nodig!!

kleverige koraalzwammmetje

Deze paddenstoel is niet zo groot. maar zo fel oranje als het is, geeft het kleur aan de meest grijze en druilerige november dagen.
Deze paddenstoel leeft op dood naaldhout en de kans dat je hem tegenkomt in het bos is groot. Het namelijk een soort die algemeen voorkomt in Nederland.
Ik heb alleen geen idee waar de sporen in deze zwam worden gevormd en losgelaten. (Waarschijnlijk de uiteinden van de steeltjes?) Mijn paddenstoelenboek en ook een zoektocht op internet heeft me geen antwoord gegeven. Weet jij hier meer vanaf? Ik ben heel benieuwd 

De rodekool zwam

Deze paddenstoel heeft,  zoals de naam al doet vermoeden, de kleur van rode kool. Wie weleens rode kool heeft klaar gemaakt, heeft tijdens het snijden zich vast ook weleens vergaapt aan de prachtige diepe paarse kleuren! Precies deze kleuren heeft het rodekool zwammetje dus ook. De paddenstoel is niet zo groot ( maximaal 4 cm hoog) en dat maakt hem best lastig te vinden in het bos. Deze veelvoorkomende paddenstoel staat vaak bij beukenbomen en juist door het donkere beukenblad valt hij met de donkere paarse kleur niet zo op.  De rode koolzwam is een eetbare soort.

De aardappelbovist 

Deze bolvormige paddenstoelen liggen als gele aardappels op de bosgrond. Je kunt ze maar beter niet eten want ze zijn giftig. De aardappelbovist is een opvallende paddenstoel door zijn gele kleur die vaak afsteekt tegen het omringende mos. Hij heeft hij opvallende schubben en komt veel voor in Nederland. 

De sporen worden gevormd in het bolvormige lichaam van de zwam. Als hij rijp is komt een gaatje er in de bovenkant. Daar komen de sporen uit in de vorm van een zwarte rookwolk. Mijn kinderen hadden dit 'specialeffect' de afgelopen herfst ontdekt. Ze hadden er flinke lol mee. Ze zochten een grote rijpe aardappelbovist uit en gingen er voorzichtig op staan. Er ontstond tot hun grote plezier en verbazing een mooie rookwolk iedere keer als ze de paddenstoel indrukten met hun voet.