Natuurdagboek of natuur journal

 

In Nederland is nature journalen nog relatief onbekend. Het is vooral bekend in Amerika, Engeland en Australië. Daardoor is er maar weinig Nederlandse informatie over het schrijven van een natuurdagboek. Dat vind ik jammer en met deze pagina wil ik daar verandering in brengen. Ik denk namelijk dat nature journalen mensen meer in contact laat komen met hun leefomgeving en met zichzelf en dat heeft een positief effect op zowel de mens als de natuur om hem heen! 

Maar wat is een nature journal of natuurdagboek? Het is een schrift of schetsboek waarin je schrijft en/of tekent over je natuurobservaties en buiten belevenissen. Het is een ontzettend leuke bezigheid die je dichter bij de natuur brengt en bovendien heel ontspannend is. Het helpt je om even helemaal op te gaan in dat wat jij ziet, hoort, ruikt of voelt en te focussen op details die je anders nooit had ontdekt! Nature journalen  is voor mij ontdekken en verwonderen, regelmatig raak ik tijdens dit proces vol ontzag over de schoonheid van de natuur en voel ik me dankbaar voor onze mooie planeet. 

Een natuurdagboek kan op heel veel verschillende manieren gevuld worden. Je kunt het zien als een soort verlengstuk van jezelf. Het kan gevuld worden met tekeningen, verhalen, gedichten en quotes. Je kunt in je natuurdagboek ook voor een meer wetenschappelijke benadering kiezen met veel  feitelijke gegevens en kleine onderzoekjes. In mijn natuurdagboek is het grootste thema : verwonderen en ontdekken. Deze ontdekkingen over een plant een dier of een landschap,  leg ik vast door middel van waterverf illustraties met verhaaltjes en korte aantekeningen. Soms maak ik er ook een klein gedichtje bij.  

 

Hoe begin je met een natuurjournal?

  1. aandacht 

Het begint allemaal met aandacht, goed kijken, luisteren, ruiken of voelen. Het is een proces dat vraagt om vertraging en verstilling. Wat valt je op? Roept het gevoelens, vragen of misschien wel herinneringen bij je op.  Een middel om tot deze diepgaande observatie te komen, is o.a tekenen.

  1. Nieuwsgierigheid. 

Kijk eens om je heen en stel jezelf vragen over de natuur. Welke vogel zit daar in mijn tuin? Wat zijn dat voor bloemen langs de weg? Waarom zitten er gaatjes in het blad van die plant? Nieuwsgierigheid brengt je  bij nieuwe ontdekkingen en die ontdekkingen zijn veel dichterbij dan je misschien zult denken!  Je kunt ze overal vinden: in een prachtig natuurgebied, je achtertuin, op je balkon en zelfs in huis!

  1. vastleggen 

Leg je observaties vast in je natuurdagboek op de manier die bij jou past.  Houd je van tekenen, ga dan  tekenen of schilderen. Maar je kunt ook verslagen schrijven over wat je ontdekt of misschien inspireert de natuur je wel tot het schrijven van gedichten.  Als je meer van de feitelijke en exacte gegevens bent dan kun je je dagboek ook vullen met getallen, diagrammen en grafieken. Dit kan zelfs waardevolle informatie opleveren voor citizen science projecten!

En natuurlijk kan dit ook allemaal door elkaar en naast elkaar.

 Je kunt je ook op 1 onderwerp richten. Ben je een fanatieke vogelaar? Dan kun je je dagboek vullen met vogelobservaties. Ben je tuinier? Misschien leg jij wel alles vast wat er in jouw tuin leeft. De mogelijkheden zijn eindeloos.

Ideeën

In het begin kan het best lastig zijn om te beginnen met een natuurdagboek. Juist omdat de mogelijkheden zo groot zijn. Daarom geef ik je hier een paar ideeën zodat jij kunt starten!

  • Natuurvondsten: In de natuur liggen de schatten voor het oprapen. Kinderen weten dit maar al te goed. In de zakken van mijn kinderen kom ik dit soort schatten regelmatig tegen:  steentjes, veertjes, eikels, stokjes en ga zo maar door. Wat kom jij tegen tijdens een wandeling of in je tuin? Wat heb je gevonden? Waar komt het vandaan? Wat is het verhaal achter je vondsten, wat vind je er zelf van?  Misschien kun je in natuurgidsen of via internet wat informatie opzoeken
  • Seizoensveranderingen: De verandering van de seizoenen zijn heel erg leuk om over te journalen. Soms zijn de veranderingen heel duidelijk. Denk maar eens aan de verkleuring van de bladeren in de herfst. Maar de veranderingen kunnen ook heel subtiel zijn zoals het overgaan van de lente in de zomer. De lente is gericht op groei maar na de langste dag verschuift dat naar rijping. Kun je de veranderingen zien? Wat merk je op?
  • Veranderingen observeren: Dit is ook een leuk thema voor je natuurdagboek. Zo zou je het opengaan van een bloem kunnen volgen. Wat verandert er in de loop van de tijd? Ook de lucht en de wolken zijn heel leuk om te bestuderen, het weer kan op een dag soms enorm wisselend zijn.
  • Landschappen: Kijk eens naar het landschap om je heen. Wat valt je op? Welke elementen zijn er (bomen, gras, water, lucht, bebouwing enz.? Welk effect heeft het op je? Dit is ook heel leuk om op vakantie te doen, de landschappen die je tegen komt op vakantie zijn toch weer anders dan thuis, ook  al blijf je in Nederland.

Tekenen

Misschien denk je wel, ik kan helemaal niet goed tekenen of heb je dat sinds de basisschool al niet meer gedaan en durf je er niet goed aan de beginnen.  Bij nature journalen is tekenen geen doel. Het doel is niet om mooie plaatjes te maken. Tekenen is bij nature journalen een middel om tot diepgaande observaties te komen. Tijdens het tekenproces ga je namelijk nog veel meer zien en ontdekken dan je zou doen als je ‘gewoon’ goed kijkt. Het proces van tekenen brengt ontdekkingen met zich mee! Fantastisch toch. En of je nu een museumstuk maakt of een paar wiebelige lijnen op papier zet, dat maakt voor je ontdekkingen en observaties helemaal niet uit. En het leuke is: tekenen leer je door het vaak te doen! Je tekeningen worden vanzelf beter, met elke pagina die je maakt.

Mijn natuur journalproces

Het liefste maak ik mijn natuur journal pagina's buiten. Ik werk meestal met fineliner, daarmee zet ik (snelle) schetsen op papier. Ik geef ze kleur met een waterkwast en een waterverfsetje.  

Als het koud is of als ik te weinig tijd heb, dan werk ik mijn schetsen soms thuis verder uit. Soms ik heb alleen de finelinerschetsen buiten gemaakt en werk dan thuis de kleuren uit met waterverf. Het is heerlijk om op zo 'n moment lekker comfortabel in een stoel met een warme kop thee weer even helemaal met dat mooie moment buiten bezig te zijn. 

 

Een van de mooie dingen van buiten schetsen en journalen is dat ik achtergrond of onderdeel word van het landschap. Ik heb al zo vaak gemerkt dat dieren heel dichtbij me komen. Zoals een libel die mijn schetsboek als uitvalsbasis heeft voor jachtvluchten, een vlinder op mijn kwast en een hagedis in mijn schildertas. Dat zijn bijzondere ervaringen waarin ik heel erg de verbinding voel met het landschap en de natuur om mij heen. 

 

Materialen

Voor het bijhouden van een natuurdagboek heb je niet veel materialen nodig. Een schetsboek of een schriftje en een potlood of pen zijn al genoeg om mee te beginnen. Het hangt er ook vanaf wat je leuk vind om mee te werken. Ik houd van waterverf dus ik heb een doosje waterverf mee. Maar kleurpotloden zijn ook heel erg leuk om mee te werken en makkelijk verkrijgbaar. Je kunt natuurlijk ook lekker gaan experimenteren met verschillende materialen! Je kunt het zo uitgebreid maken als je zelf wil.

 

Ik vind het fijn om mijn materialen minimalistisch te houden. Het neemt veel makkelijker mee als de tas niet te zwaar is. Ik heb een schoudertas mee waar ik mijn materialen makkelijk en snel uit kan halen als ik iets zie dat ik graag wil schetsen. 

Ik heb ervoor gekozen om een A5 aquarelschetsboek mee te nemen. In de loop van de tijd heb ik gemerkt dat ik dat een prettig formaat vind. Het is niet te groot en te zwaar waardoor het makkelijk meeneemt en ik kan er ook in schetsen terwijl ik rechtop sta.  Aangezien ik het liefste werk met waterverf is aquarelpapier een logische keuze. Soms gebruik ik getint papier in combinatie met potloden. Deze schetsen plak ik later in mijn natuurjournal. 

 

Schetsboektip: Begin in een goedkoop schetsboek dat maakt de drempel om te beginnen en lekker te gaan schetsen/ observeren veel lager. Bij een duur schetsboek ben je misschien bang om pagina's te 'verpesten' en dan is het resultaat een schetsboek dat leeg blijf.  Dat is natuurlijk niet de bedoeling! 

 

Na verloop van tijd ontdek je welk materiaal je prettig vind en dan kan je altijd nog een duurder schetsboek kopen met kwaliteitspapier dat is afgestemd op jouw wensen. 

 

Watervaste fineliner is ook een onderdeel van mijn materialen set. Ik vind het fijn om snel lijnen te kunnen schetsen die daarna over te schilderen zijn met waterverf. 

Dan heb ik nog een waterkwast mee. Dit is een kwast met een holle steel die je kan vullen met water. Door een beetje te drukken op deze steel komt het water in de haren van de kwast en kun je gaan schilderen. Dit is heel makkelijk om mee te nemen naar buiten want je hoeft geen extra water mee te nemen en je zit ook niet met afval water. Water van waterverf kan bestanddelen bevatten die slecht zijn voor de natuur. Gooi dus nooit afvalwater weg in de natuur! 

 

Ten slotte heb ik nog een geodriehoek mee om dingen te kunnen opmeten, een vergrootglas en wat stukken van verschillende soorten papier voor als ik eens wil experimenteren met ander materiaal. 

 

In mei 2022 is het door mij geschreven en geïllustreerde boek " natuurjournalen "verschenen! Er staan handige tekentips in, leuke observatie opdrachten en heel veel inspiratie om je eigen natuurjournal op te starten. En het is verkrijgbaar in mijn webshop! 

Boek "Natuur journalen"

Inspirerende natuurjounal video's

Ik heb onderstaande video's gemaakt om een beter beeld te geven van hoe ik te werk ga als ik buiten in mijn natuur jounal aan het werk ben. 

De omstandigheden buiten bepalen hoe mijn pagina's eruit zien. Natuurlijk wordt het onderwerp bepaalt door wat ik buiten opmerk  maar ook hoeveel tijd ik eraan kan besteden. In de winter zal ik veel korter tijd besteden buiten en soms binnen mijn pagina's afmaken. In de zomer is het heerlijk om langer op een plek te blijven en er 'even helemaal in op te gaan'. Dan zijn de schetsen vaak veel meer uitgewerkt. 

Tutorials en tips

In mijn onderstaande blogs vind je nature journaltutorials en tips: 

 

Workshops

Wil jij graag meer leren over het observeren van de natuur met al je zintuigen en daarbij tekenen en schrijven gebruiken als middel? Ik geef inspirerende en leerzame workshops zowel buiten als binnen. Ik besteed aandacht aan diverse schetstechnieken, verschillende materialen en je leert perfectionisme los te laten! 

Kijk voor meer informatie op mijn workshop pagina. 

Meer inspiratie

Ik hoop dat deze informatie je op weg helpt en enthousiast heeft gemaakt om zelf te beginnen met een natuurdagboek. Ik zou het leuk vinden om je natuurdagboek pagina’s te zien. Ben je actief op instagram? Post je pagina’s  onder de hashtag: #natuurdagboek, dan kan ik meegenieten!

Het is ook heel inspirerend en stimulerend om je werk te delen op de facebookgroep van Nature journaling Nederland. Ik vind het zelf heel erg leuk om dagboekpagina's te zien van andere mensen. Je ziet de natuur door de ogen van iemand anders!

 https://www.facebook.com/groups/1742973859079684/

 

Mocht je ergens vragen over hebben of van gedachten willen wisselen, neem dan gerust contact met me op (zie contact). Je kunt ook een openbare reactie plaatsen onderaan deze pagina!

Vind je het leuk om nog meer natuurdagboek pagina's te zien? Neem dan eens een kijkje op mijn blog, daar plaats ik regelmatig pagina's uit mijn natuurdagboek en schrijf ik over mijn belevenissen en ontdekkingen in de natuur.

https://www.mirjanatureart.nl/blog

Ik ben ook te vinden op facebook en instagram: 

Handige links:

Blogs van andere Nederlandse nature journalers:

* In haar blog besteed Monique Dessing aandacht aan nature journaling, Leuk om inspiratie op te doen! 

https://pixelsinhetgroen.nl/nature-journaling/

 

* Een informatieve blog over nature journaling van Gerrie Pols

https://nature-journaling-nederland.blogspot.com/?fbclid=IwAR3WAZrhH3jN9VnmZLCXjODv0MKFCPlMNqSlvyopL6Y_Vk9p0ufGXN6X7UU

 

Engelse websites:

* De website van de international nature journaling week. Deze heeft de eerste week van juni plaatsgevonden. Op deze website kun je nog steeds een schat aan informatie vinden die ook heel toegankelijk is voor als je pas begint. Een aanrader! 

https://www.naturejournalingweek.com/

 

* De website van John Muir laws staat vol van informatie over nature journaling en  tips om dieren, planten en landschappen te tekenen. John Muir laws heeft voornamelijk video's over deze onderwerpen. Ze zijn ook op youtube te vinden: Ook heeft hij verschillende boeken over nature journaling en het tekenen van de natuur geschreven.

https://johnmuirlaws.com/

 

Aanmelden nieuwsbrief 

Voor natuurjournal inspiratie, praktische tips en workshops